475-
"Fesad" bozulma ve "İfsad" da, bozma demektir. Bunların karşıtı "Salâh
(Sıhhat)" ve "Islah" dır. İbadetlerde fesad ile "butlan" birdir. Fasid
olan bir ibadete "batıl" da denir. Bir şeyi bozan sıhhat halinden
çıkaran şeye de, "müfsid" denir. Çoğuluna "müfsidat" denir.
Bir
namazın şart ve rükünlerinden biri bulunmamakla o namaz fasid olacağı
gibi, bu şart ve rükünler üzere başlanıldıktan sonra bazı şeylerin
bulunmasından dolayı da fasid olabilir. Namazı böyle bozan şeylere
"Müfsidat-ı Salât" adı verilir. Bunların bir kısmı daha önce yeri
geldiğinde anlatılmıştı.
Biz burada şart ve rükünleri ile başlanmış bir namazı bozacak şeylerin başlıcalarını yazacağız. Şöyle ki:
1) Namazda iki harfden ibaret dahi olsa, namaz kılanın işiteceği
derecede söz söylemek namazı bozar. Bu hususta kasıd, yanılma, uyuma ve
hata halleri eşittir.
2) Bir hastalık sebebiyle veya bir malın ve
bir arkadaşın kaybolması gibi musibetten dolayı harfler belirecek
şekilde sesle ağlamak veya "ah, uh, eh" diye inlemek, "öf demek, yahut
bir toza üflemek veya bir şeyden bezginlik göstermek için "uf, tuh"
demek namazı bozar.
Yüce Allah'ın korkusundan, cennet veya
cehennemi hatırlamaktan dolayı ağlamak, ah ve iniltide bulunmak namazı
bozmaz. Kendini tutamayacak derecede şiddetli hastalıktan dolayı bir ah
ve inilti de namazı bozmaz.
3) Cemaattan biri, imamın okuduğu
Kur'andan duygulanarak ağlasa veya "evet" dese, bakılır: Eğer bu bir
huzur ve huşu eseri ise, namazı bozulmaz. Fakat sadece ses
güzelliğinden lezzet duyma eseri ise namazı bozulur.
4) Bir özür
veya makbul bir sebeb bulunmaksızın "eh, eh..." diye boğazı gürültü
çıkararak temizlemek namazı bozar. Fakat zorlamayarak kendiliğinden
gelen bir öksürme, bir özür sayıldığından namazı bozmaz. Sesi düzeltip
güzelleştirmek için veya namazda bulunduğunu bildirmek için veya kendi
imamının bir kıraat hatasını düzeltmek için bunun yapılmasında namaz
bozulmaz. Çünkü bu boğaz temizliği doğru bir maksada dayanmaktadır.
Sahih olan görüş budur.
5) Aksıran kimseye namazda "Yerhamükallah"
denilmesi ve başkasının "Rahimekallah" demesi üzerine namazda "amin"
denilmesi namazı bozar. Fakat aksıranın kendi nefsine karşı
"Yerhamükallah" demesi namazı bozmaz. Yine, aksıran kimseye hamd
etmesini hatırlatmak için namazda "Elhamdü lillâh" denilmesi, sahih
olan görüşe göre namazı bozmaz. Çünkü bu sözün cevab yerinde olması
benimsenmiş değildir. Bu yalnız bir hatırlatmadan ibarettir.
6)
Namazda "Allah" ismi işitilmekle "Celle Celâlüh" denilse veya Peygamber
Efendimizin şerefli ismi işitilmekle "sallallahu aleyhi ve sellem"
denilse, bakılır: Eğer bununla bir cevap kastedilmiş ise namaz bozulur.
Fakat yalnız bir övgü ve yüceltme kasdedilmişse, bozulmaz. Çünkü bu,
namaza aykırı olmayan bir zikir olmuş olur.
7) Namazda şeytani bir
vesveseden dolayı "Lâ havle ve la kuvvete illâ billah" denilse,
bakılır: Eğer bu vesvese ahiretle ilgili bir şey ise, namaz bozulmaz.
Fakat dünya ile ilgili bir şey ise, namaz bozulur. Çünkü vesvese bir
acıdır. Bu durumda dünyaya ait bir acıdan dolayı bu "Lâ havle" sözü
söylenmiş olur.
8.) Namaz kılmakta olan kimse, kendisini çağırana
veya içeriye girmek için izin isteyene, namazda olduğunu anlatmak için
"Elhamdü lillâh" veya "Sübhanellah" dese veya okuyuşunu aşikâr yapsa,
bununla namaz bozulmaz.
9) Kur'an-ı Kerim'in içinde veya hadis-i
şeriflerde bulunan bir duayı namaz içinde okumak, namazı bozmaz.
Namazda: "Allahümme Ekremnî, Allahümme en'im aleyye, Allahümme aslih
emri, Allahümmerzuknî'l-afıyete, Allahümmağfir lî ve livalideyye ve
lilmüminine velmüminat" denilmesi gibi...
Fakat: "Allahümmeğfir
liammî, Allahümmeğfir lihalî" gibi bir dua, namazı bozar. Çünkü, böyle
bir dua Kur'anda ve hadislerde yoktur.
10) Namazda, insanların
sözlerine benzer bir şekilde dua edilmesi ve insanlardan istenilmesi
imkansız olmayan bir şeyin Yüce Allah'dan istenilmesi, namazı bozar. Allahümme at'imnî lahmen = Allah'ım bana et yedir." , "Allahümmekzi deyni = Allah'ım borcumu Öde," ve "Allahümmerzuknî zevceten = Allah'ım beni zevceyle rızıklandır" diye dua edilmesi gibi...
11) Namazda bir kimseye dil ile selam vermek veya başkasının selamını
dil ile almak veya tokalaşarak selamlaşmak namazı bozar. Sadece Aleyküm
denilmesi veya yanılarak selam alınması da böyledir.
12) Namazda
el ile veya baş ile selam alınsa, sorulan veya istenilen bir şey için
baş, göz ve kaş ile işarette bulunulsa, namaz bozulmaz. Fakat bir namaz
kılana: "ileri git, yanında namaz kılacak kimseye yer ver" denilip, o
da bu emre uyarak hareket etse, namazı bozulur. Çünkü namaz içinde
Allah'dan başkasının emrine uymuş olur. Fakat kendiliğinden biraz
çekilerek namaz kılacak kimseye safda yer vermesi namazı bozmaz.
13) Namaz içinde çok sayılan iş ve hareket, namazı bozar. Az sayılan iş
bozmaz. Şöyle ki: Namaza ve namazı düzeltmeye ait olmayan ve çok
hareket sayılan bir hareket namazı bozar. Çok iş ve hareket o işdir ki,
onu işleyen kimseyi dışardan bir kimse gördüğü zaman, namazda
olmadığından şübhe etmez. Bunun karşıtı az iştir ki, sahibini gören,
onun namazda olup olmadığından şübheye düşer.
Örnek: Namaz
kılmakta olan bir kimse, yerden bir taş alarak kuş veya benzeri bir
şeye atacak olsa, namazı bozulur. Çünkü bu hareketi çok harekettir.
Fakat yanında bulunan bir taşı bir eliyle atacak olsa, namazı bozulmaz.
Çünkü bu bir az işdir. Ancak namaz içinde başka bir şey ile
uğraştığından dolayı günah işlemiş olur.
14) Bir kimse namazda,
kendi imamından başka bir kimsenin okuduğu Kur'andaki yanlışlığı veya
takıldığı yeri düzeltse namazı bozulur. Çünkü bu hareket bir öğretme ve
öğrenme sayılır. Öğretme ve öğrenme ise, çok harekettir. Fakat kıraat
maksadı ile okuyup da bunun sonunda o kimse için düzelme hasıl olsa,
namazı bozulmaz.
Yine, kendi imamı için düzeltme yapsa, namazı
bozulmaz. İmamın yeteri kadar Kur'an okumuş olması fark etmez. Çünkü bu
aynı namazı düzeltmeye aitir. Fakat namaz kılan bir kimse, kendisi ile
beraber aynı namazda olmayan kimsenin okuyuşunu düzeltirse, namazı
bozulur, çünkü bu bir öğretme sayılır.
15) Bir kimse namazda iken
vücudunu bir kere veya arka arkaya iki kere veya değişik rekatlarda
birer, ikişer kere kaşısa, namazı bozulmaz. Fakat bir rekatta birbiri
ardınca üç defa kaşısa, bozulur. Ancak bir organını, elini tekrar
kaldırmadan birkaç defa kaşıması, bir defa kaşıma sayılır.
16)
Namazda bir özür olmaksızın birbiri ardınca hiç durmadan en az üç adım
atmak namazı bozar. Yine, bir şahsın çarpması üzerine, namaz kılanın
elinde olmayarak yerden üç adım kadar yürümesi de namazı bozar. Namaz
kılınan yerden tutup çıkarılmak da böyledir, namaz bozulur.
17)
Namazda tekrarlama yapılmaksızın bir el ile baştan sarığı veya giysiyi
kaldırıp yere koymak veya bunları yerden kaldırıp başa koymak, namazı
bozmaz. Fakat bunları yerden kaldırıp başa koymak çok iş ve harekete
muhtaç olursa, namazı bozar.
18) Namaz kılmakta olanın bir kimseye
bir el veya bir kamçı ile vurması, namazı bozar. Çünkü bu, çok iş ve
harekettir. Fakat hayvan üzerinde namaz kılanın bu hayvana arka arkaya
üç defa vurması, namazını bozarsa da, bir veya iki defa vurması bozmaz.
Sahih olan görüş budur.
Yine, hayvanın yürümesi için, bir ayağı
iki defa hareket ettirmek namazı bozmaz. Fakat iki ayağı hareket
ettirmek bozar, iki ayak, iki el yerinde sayılır.
19) Namazda iken hayvana binmek, namazı bozar, fakat namazda iken hayvandan inmek bozmaz.
20) Namaz içinde bir ayakkabıyı iki el ile giyinmek, namazı bozar.
Fakat ayağındaki ayakkabılarını ayaktan kolayca çıkarıvermek, namazı
bozmaz.
21) Bir kimse yanılarak veya kasden bir buğday tanesi
yese, bir damla su içse, gözüne sürme çekse, bedeninin herhangi bir
yerine yağ sürse, baş ve sakalının saçlarını tarasa veya örse namazı
bozulur. Çünkü bunlar birer çok iştir. Fakat bir elinde bulunan yağı
veya benzerini diğer eline almaksızın başına veya başka bir organına
sürse, bununla namazı bozulmaz. Çünkü bu az bir iştir.
22) Namazda
çocuğu alıp emzirmek namazı bozar. Namaz kılmakta olan bir kadının
memesini çocuk kendi başına tutup emecek olsa bakılır: Eğer süt
çıkmaksızın bir iki defa emmiş olursa, namaz bozulmaz. Fakat süt
çıkarsa veya süt çıkmaksızın iki defadan çok emerse, namaz bozulur.
23) Namaz içinde bulunan bir erkeği, zevcesinin öpmesi veya okşaması
ile namazı bozulmaz. Ancak erkeğin şehveti uyanırsa, bozulur. Fakat bir
kadının namazı, kocasının kendisini şehvetle okşaması ile veya ister
şehvet olsun, ister olmasın öpmesiyle bozulur. Çünkü cinsel yaklaşma
konusunda kocanın hareketi asıldır.
24) Bir kimse namazda iken,
gözüne karşı gelen bir kitaba yalnız baksa yahut ne yazılmış olduğunu
anlamak için bir göz atsa, sahih olan görüşe göre, namazı bozulmaz.
Fakat karşısında bulunan bir Kur'an"ı Kerim'den yahut yazıları bulunan
bir mihrabdan Kur'an-ı Kerim ayetlerini okuyacak olsa, bakılır: Eğer
okuduğu ayetler, onun ezberinde idi ise, namazı bozulmaz. Fakat
ezberinde yoktu ise, en az bir ayet okuyunca namaz bozulur; çünkü bu,
bir öğrenme demektir. Bu mesele İmamı Azam'a göredir, iki imama göre,
ziyade okumakla da bozulmaz. Ancak böyle bir okuma mekruhtur. Bunda,
kitab ehline (Yahudi veya Hıristiyanlara) bir benzeyiş vardır.
25)
Bir maksada bağlı olmayarak kalbe gelen kuruntular ve işler namazı
bozmaz. Onun için, bir kimse namaz içinde dili ile söylemeksizin
düşüncesi ile bir şiir veya bir hutbe düzenleyecek olsa, günah işlemiş
olur. Çünkü böyle yapan kimsenin kalbi, namazda başka şeyle uğraşmış
olur. Bununla beraber namazı bozulmaz.
26) Namaz kılmakta olan bir
kimse, kaç rekat namaz kıldığına dair olan bir soruya cevab olarak
elinin parmaklarını gösterecek olsa, namazı bozulmaz. Yine üç kelimeden
az olmak üzere yazı yazsa, namazı bozulmaz. Ancak görenler, onun
namazda olmadığını sanırlarsa, namazı bozulur.
27) Cemaatle namaz
kılan kimse, bir özür sebebiyle, diğer bir görüşe göre de özürsüz de
olsa, ön tarafa, sağ veya sol tarafa yahut kıbleden yüzünü
çevirmeksizin arka tarafa bir rükün mikdarı, dura dura birer saf kadar
gitse, mescidden çıkmadıkça veya kırda ise, saflardan ayrılmadıkça
namazı bozulmaz. Çünkü mescidde ve sahrada safların bulunduğu kısım,
tek bir yer sayılır. Bunun için kırda namaz kılanın ön tarafında saf
bulunmazsa, secde yerinin önüne geçmesi ile namazı bozulur. Yine tek
başına namaz kılanın da, secde yerini geçmesi ile namazı bozulur.
Kadınlar için evleri, bir görüşe göre mescid, diğer bir görüşe göre kır
hükmündedir.
28) Ağız dolusundan az olan bir kusuntu, elde olmayarak yutulursa, bununla namaz bozulmaz.
29) Namazda olan bir kimse, göğsünü özürsüz olarak kıbleden döndürse,
namazı bozulur. Fakat bir organdan kan çıkmak gibi bir sebeble
abdestsizlik meydana geldiğini yanlışlıkla zannetse de kıbleye arka
çevirecek olsa, mescidden çıkmadıkça namazı bozulmaz. Fakat bu adam
imam olur da yerine başkasını geçirirse, namaz bozulmuş olur.
30)
Namazda bulunan kimseden burun kanaması veya kusuntu gibi, istekle
olmayan abdesti bozacak bir şey meydana gelse, o kimse serbest olur:
Dilerse abdest alıp yeniden namaz kılar. Buna namaza yeniden başlama
(istinaf-ı salât) denir. Faziletli olan da budur. Dilerse, namaza
aykırı hiç bir şeyle uğraşmaksızın en yakın yerdeki su ile abdest alır
ve tek başına idiyse, bu abdest aldığı yerde veya evvelce namaza
başlamış bulunduğu yerde namazının geri kalan kısmını tamamlar. Bir
imama uymuş idiyse, evvelki yerine dönüp orada namazını tamamlar. İmama
uymanın sıhhatine engel olacak bir yerde durup oradan tekrar imama
uyamaz. Ancak cemaatla kılınan namaz bitmiş olursa, o zaman yalnız
başına namaz kılan gibi hareket eder. Bu namaz kılışa da, başlanan
namaza devam (bina-i salât) denir. Böyle bir kimse abdest almak için
yakın suyu bırakıp uzağa gitse veya gidip gelirken Kur'an okusa veya bu
arada avret yeri açılsa, artık namazı bina edemez (başladığı namazdan
geri kalan kısmı kılamaz). Yeniden namaz kılması gerekir. (Lâhik
bölümüne bakılsın.)
31) Namazı bozulan bir imamın, kendi yerine
başkasını geçirmesi ittifakla caizdir. Şöyle ki: Bir imama, namaz
kılarken burnu kanamak gibi (semavî) bir abdestsizlik gelse, cemaat
içinden imam olmaya elverişli bir kimseyi işaretle veya elbisesinden
tutarak mihraba geçirir. İmamla beraber yalnız bir kişi bulunmuş olsa,
bu kimse imamete ehil ise, imamlığa geçmesi kararlaşmış olur. İmam
böyle yerine bir adam geçirmeksizin mescidden çıksa veya sahrada ise
safları geçmiş olsa, cemaatın namazı bozulur, imam tek başına namaz
kılan hükmünde kalır. Dilerse abdest alıp namazı bina eder (bıraktığı
yerden tamamlar), dilerse yeniden namazını kılar. Bu istihlâf (yerine
başkasını geçirme) konusunda cemaatın bilgisi yoksa, istihlâf cihetine
gidilmeyip namazın yeniden kılınması daha faziletlidir. Çünkü bu
durumda namazın bozulmasını gerektiren bazı haller olabilir.
32)
Dişlerin arasında kalmış olan bir kırıntı namaz içinde yutulsa,
bakılır: Eğer en az nohut mikdarı ise namazı bozar. Bundan küçük ise
namazı bozmaz.
33) Ağızda bulunan bir şeker parçasının, namazda
çiğnenmediği halde tadı boğaza gitse, namazı bozar. Fakat namazdan önce
yenmiş bir yemeğin ağızda kalmış olan tadı, namaz içinde tükürükle
boğaza gitse, bununla namaz bozulmaz.
34) Namazda sakız veya
Hindistan cevizi gibi bir şey, arka arkaya üç kez çiğnenecek olsa,
namaz bozulur. Yutulmasa da böyledir. Fakat çiğnenmediği halde bunun
küçük bir parçası boğaza gidecek olsa, bundan namaz bozulmaz.
35) Namaz içinde bayılma ve çıldırma halleri namazı bozar.
36) Dört rekatlı bir namazı bilmemezlikle iki rekat sanarak birinci
oturuştan sonra selam veren kimsenin namazı bozulur. Yatsının farzını
teravih, öğlenin farzını cuma veya sabah namazı zannederek birinci
oturuşta selam verilmesi de böyledir. Fakat yanılarak böyle bir selam
vermekle namaz bozulmaz.
Konu: NAMAZI BOZAN VE BOZMAYAN ŞEYLER 
Perş. Kas. 05, 2009 11:44 pm