121-
Ölmeyecek kadar yiyip içmek farzdır. Çünkü böyle bir yemekle insan oruç
tutmaya ve ayakta namaz kılmaya güç kazanabilir. Öyle ki, insan canını
helak olmaktan kurtaramayacak kadar helal bir şey bulamazsa, haram olan
bir şeyden ölmeyecek kadar yiyebilir. Yine, boğazında kalan bir lokmayı
gidermek için başka bir su bulamayınca, yeteri kadar haram bir içkiden
içebilir. Fakat fazlasını yiyip içemez. Çünkü zaruretler, kendi
mikdarlarına göre değerlendirilir.
122- Bir insan kuvvetlenmek ve
kuvvetini artırmak için doyuncaya kadar yiyip içebilir, bu mubahtır.
Bundan daha çok yiyip içmek haramdır. Bunun ölçüsü, mideyi bozacağına
üstün kanaat hasıl olacağı mikdardır. Bununla beraber ikram için veya
ertesi gün tutacağı oruca kuvvet kazanmak için biraz fazla yiyip
içmekle bir sakınca yoktur.
123- Misafir için veya her birinden
bir mikdar yemek suretiyle ihtiyaca yetecek şekilde gıda alabilmek
için, sofrada çeşitli yemek bulunmasında bir sakınca yoktur. Bununla
beraber gereğinden fazlası israf sayılacağından uygun olmaz.
Sofrada çeşitli yemişlerin bulunmasında da bir sakınca yoktur. Fakat
yapılmaması daha iyidir. Fazla çeşitli şeyler mideyi bozabilir.
Sonuç: Mubah olan şeyleri bir gerek olmaksızın çoğaltmak da israf
sayılır, bundan kaçınılmalıdır. Sofra üzerinde gereğinden fazla ekmek
bulundurmak da böyledir.
124- Ayakta su içilmemesi daha iyidir.
Fakat yürürken su içilmesi zararlı olduğundan uygun olmaz. Suyu bir
nefeste içmek sağlık bakımından zararlı görülmektedir.
125- Farz
olan ibadetleri yapamayacak şekilde yiyip içmeyi azatıp riyazette
bulunmak caiz değildir. Fakat orta bir şekilde yapılacak bir riyazet
mubahtır.
126- Yiyip içmenin edeblerine gelince: Yemekten önce ve
sonra eller yıkanmalıdır. Bir hadis-i şerifde buyurulmuştur: "Yemekten
önce el yıkamak bir hasenedir. Yemekten sonra ise iki hasenedir, iki
kat sevabdır."
127- Cünüb olan erkekler ve kadınlar için, ellerini
ve ağızlarını yıkamadan yiyip içmek mekruhtur. Adet görmekte olan
kadınların da yemekten önce ellerini ve ağızlarını yıkamaları iyidir.
128- Yemeklerin başında "Besmele" okumalı, sonunda da "Elhamdülillah"
demelidir. Bu nimeti bize veren, bu nimetten yararlanma kuvvetini bize
ihsan eden merhameti geniş ve ikramı bol olan Allah'ımıza bu sebeble
hamd ederek şükretmelidir. Yemeğin başında Besmele unululursa,
hatırlanınca "Bismillâhi alâ evvelihi ve ahirihi" denilmelidir.
129- Yemeğe başlarken, Besmeleyi sofra başında bulunanların
işitebileceği şekilde okumalıdır. Bu bir uyarma ve hatırlatma olur.
Fakat yemek sonunda işililecek bir sesle "Elhamdülillah" denilmesi uygun değildir. Ancak sofradakilerin hepsi yemeklerini tamamlamış ise söylenir.
130- Yemeklere az bir tuzla başlamak ve tuz ile tamamlamak yararlıdır,
sünnettir. Ekmek parçalarına hürmet etmeli, bunların üzerine bir eşya
koymamalı, bunlara parmakları, ağzı ve bıçakları silip atmamalıdır.
Yemekler pek sıcak olarak yenmemelidir. Yemekler koklanmamalı,
yemeklere ve sulara üflenmemelidir. Bunları yapmak edebe aykırıdır.
131- Yemek yerken konuşulmaması mekruhtur. Yemek yerken iyi kimselerin
hallerini anlatmalıdır. Güzel bir şekilde konuşmalıdır. Hele
misafirlerin yanında ev sahibinin susması hiç doğru değildir. Ev sahibi
misafirlerin yanından ayrılmamalı, bizzat onlara hizmet gayretinde
bulunmalı ve hizmetçisini misafirlerin yanında azarlamamalıdır. Yemek
arasında ısrar etmeksizin "buyurunuz" demekle yetinmelidir. Böyle
davranmak müstahabdır.
132- Ev sahibi, misafırlerine ağırlık
verecek olan kimseleri, misafirlerle beraber bulundurmamalıdır.
Misafirlerde, ev sahibinin rızası bilinmedikçe başkalarını
beraberlerinde davete getirmemelidirler. Ziyafetten sonra ev sahibinden
izin istemeden ve "Allah'a ısmarladık, Allah'a emanet olunuz" gibi
sözler söylemeden çıkıp gitmemelidirler.
Konu: YİYİP İÇME MİKDARI VE BUNLARIN EDEBLERİ 
Perş. Kas. 05, 2009 11:11 pm